جفت ذرع نیم اردکان (یزد)؛ شکوه هنر دستبافت یزدی

قالی و قالیچه‌های دستباف ایران، همواره به‌عنوان نماد فرهنگ، اصالت و هنر دیرینه ایرانیان شناخته شده‌اند. در میان شهرهای ایران، یزد جایگاه ویژه‌ای در تولید فرش‌های اصیل دارد و نمونه‌های آن همواره زبانزد دوستداران هنر فرشبافی بوده است. یکی از نمونه‌های ارزشمند این هنر، جفت ذرع نیم اردکان (یزد) است؛ فرشی دستبافت که با ظرافت، دقت و هنرمندی خاصی خلق شده و ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد که آن را در میان قالیچه‌های ایرانی متمایز می‌کند.

معرفی کلی فرش جفت ذرع نیم اردکان

این فرش همان‌طور که از نامش پیداست، محصول اردکان یزد است؛ شهری که به‌واسطه سابقه طولانی در فرشبافی و تولید دستبافته‌های مرغوب، شهرتی جهانی دارد. ابعاد این قالیچه 150 در 100 سانتی‌متر است و مساحت آن برابر با 1.5 متر مربع محاسبه می‌شود. به همین دلیل به آن “ذرع و نیم” گفته می‌شود که در گذشته به‌عنوان یکی از اندازه‌های رایج در بازار فرش شناخته می‌شده است. وجود این اندازه خاص، علاوه بر جنبه کاربردی، ارزش تاریخی نیز دارد و باعث می‌شود این فرش برای علاقه‌مندان به جمع‌آوری نمونه‌های اصیل بسیار جذاب باشد.

نوع بافت و تراکم

این اثر زیبا یک فرش دستبافت یزدی است که با دستان هنرمندان اردکان خلق شده است. تراکم بافت آن در حدود 32 تا 33 رج می‌باشد. این تراکم متوسط به بالا نشان‌دهنده کیفیت مطلوب فرش است و موجب دوام و ماندگاری بیشتر آن در طول زمان می‌شود. اصطلاح “ریزباف” نیز در توضیح این فرش به کار رفته که خود گواهی بر ظرافت و نظم در گره‌ها و نقش‌هاست.

جنس و متریال به کار رفته

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جفت ذرع نیم اردکان استفاده از پشم دست‌ریس در بافت آن است. پشم دست‌ریس به دلیل طبیعی بودن و روش سنتی آماده‌سازی، هم از نظر دوام و هم از نظر لطافت کیفیتی عالی دارد. همچنین چله این قالیچه از نخ پنبه‌ای (چله نخ) انتخاب شده که استحکام بیشتری به فرش می‌دهد.

در فرآیند رنگرزی، برای این فرش از رنگ‌های شیمیایی استفاده شده است. اگرچه در گذشته رنگرزی گیاهی متداول‌تر بود، اما رنگ‌های شیمیایی نیز به دلیل ثبات بالا و تنوع گسترده توانسته‌اند جایگاه خود را در بافت فرش‌های معاصر پیدا کنند.

طرح و نقشه فرش

طرح کلی این فرش نقشه کاشان طرح جدید است؛ نقشه‌ای که ریشه در اصالت کاشان دارد اما در اردکان با تغییراتی ظریف بازآفرینی شده است. از ویژگی‌های بارز این طرح می‌توان به لچک ترنج اشاره کرد که یکی از شناخته‌شده‌ترین طرح‌های فرش ایرانی محسوب می‌شود.
زمینه اصلی فرش به رنگ کرم است؛ رنگی روشن و دلنشین که جلوه‌ای خاص به نقوش می‌بخشد و فضای محیط را نیز روشن‌تر می‌سازد. حاشیه این فرش به رنگ خاکی طراحی شده که ترکیب بسیار هماهنگی با زمینه کرم ایجاد کرده و باعث جلوه بیشتر ترنج و نقوش مرکزی می‌شود.

ابعاد، شکل و وزن

این قالیچه با ابعاد 150×100 سانتی‌متر در دسته فرش‌های مستطیل و مربع قرار می‌گیرد. وزن تقریبی آن نیز 4 کیلوگرم است که برای یک فرش با این ابعاد کاملاً مناسب بوده و جابجایی و استفاده از آن را ساده‌تر می‌کند.

وضعیت و اصالت

از ویژگی‌های مهم این قالیچه آن است که به صورت جفت بافته شده است. در فرهنگ فرشبافی، بافت جفت از اهمیت خاصی برخوردار است و ارزش بیشتری در بازار دارد، چرا که نشان‌دهنده هماهنگی، ظرافت و یکدستی در بافت دو تخته فرش مشابه است. وضعیت فرش نیز نو می‌باشد؛ یعنی بدون استفاده و کاملاً سالم.

کاربردها و ارزش خرید

فرش جفت ذرع نیم اردکان (یزد) به دلیل اندازه مناسب و طرح چشم‌نواز خود، می‌تواند انتخابی عالی برای فضاهای مختلف خانه باشد؛ از نشیمن و اتاق پذیرایی گرفته تا اتاق خواب یا حتی دفاتر کار. علاوه بر این، به دلیل بافت دستبافت و اصالت یزدی، این فرش نه تنها یک کفپوش زیبا بلکه یک سرمایه هنری نیز محسوب می‌شود.

چرا فرش جفت ذرع نیم اردکان را انتخاب کنیم؟

• دستبافت بودن و اصالت یزدی

• استفاده از پشم دست‌ریس با دوام بالا

• طرح اصیل لچک ترنج با نقشه کاشان طرح جدید

• ترکیب رنگ هماهنگ (زمینه کرم، حاشیه خاکی)

• تراکم بافت 32–33 رج با کیفیت ریزباف

• ابعاد استاندارد ذرع و نیم (1.5 متر مربع)

• بافت جفت و وضعیت نو

جفت ذرع نیم اردکان (یزد) نمونه‌ای ارزشمند از هنر قالی‌بافی یزدی است که اصالت و زیبایی را در کنار کیفیت و دوام به نمایش می‌گذارد. این فرش با ابعاد مناسب، طرح دلنشین و بافت ظریف خود می‌تواند هم جنبه کاربردی و هم جنبه هنری داشته باشد. برای کسانی که به دنبال یک دستبافت اصیل ایرانی هستند، انتخاب این فرش نه تنها خریدی هوشمندانه بلکه پاسداشت هنر کهن ایران خواهد بود.